نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی
پیاپی 23 (پاییز 1393)

پیش بینی سود هر سهم و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیرباز موردعلاقه سرمایه گذاران، مدیران، تحلیل گران مالی و اعتباردهندگان بوده است. این توجه ناشی از استفاده سود در مدل های ارزیابی سهام، کمک به کارکرد کارای بازار سرمایه، ارزیابی توان پرداخت و ارزیابی عملکرد واحد اقتصادی می باشد. هدف این تحقیق پیش بینی سود هر سهم با استفاده از شبکه عصبی – فازی و شبکه عصبی درک چندلایه (MLP) و GMDH و تعیین مدل برتر با استفاده از چهار معیار مربع میانگین خطای استاندارد (MSE) ، میانگین قدر مطلق خطا (MAE) ، مربع مجذور میانگین خطا (RMSE) و (R2) ضریب تعیین می باشد. بدین منظور، شرکت های پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری و نمونه انتخابی شامل،500 سال/شرکت در قالب 24 صنعت فعال بورس در دوره زمانی 1390- 1386 می باشد که به صورت تصادفی و روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند. نتایج تحقیق بیانگر برتری شبکه عصبی – فازی در تمامی چهار معیار ارزیابی نسبت به شبکه عصبی MLP و GMDH می باشد که نشان از توانایی بالای این شبکه در شناخت الگوهای حاکم برداده ها و وجود رابطه غیرخطی برخی متغیرهای حسابداری با سود هر سهم دارد. درنتیجه دقت پیش بینی شبکه عصبی – فازی بیشتر از شبکه ی MLP و GMDH است و برای پیش بینی سود هر سهم مناسب می باشد.

بر اساس تحقیقات قبلی مدیران ممکن است برای تاثیرگذاری روی ارزش بازار سهام و یا اهداف فرصت طلبانه، سود شرکت را از طریق مدل های اقلام تعهدی اختیاری یا درآمد اختیاری مدیریت کنند. هدف این تحقیق بررسی توانایی مدل های اقلام تعهدی اختیاری و درآمد اختیاری برای پیش بینی مدیریت سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. همچنین تاثیرگذاری هریک از این مدل ها بر ارزش بازار سهام و رابطه آن ها با شاخص عدم تقارن اطلاعاتی و شاخص Q توبین در شرکت های پذیرفته شده در بورس بررسی شده است. روش تحقیق کتابخانه ای و همبستگی با استفاده از رگرسیون چندمتغیره می باشد. نمونه تحقیق شامل 1000 مشاهده در دوره زمانی سال های 1380 تا 1389 است. نتایج نشان می دهد که مدل های مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی اختیاری در مقایسه با مدل درآمد اختیاری توان بیشتری در پیش بینی مدیریت سود دارند و علاوه بر آن شاخص مدیریت سود حاصل از مدل های مبتنی بر اقلام تعهدی در مقایسه با مدل درآمدی، یک متغیر مربوط و تاثیرگذار بر ارزش بازار سهام شرکت می باشد. هیچ کدام از مدل های محاسبه مدیریت سود، همبستگی میان شاخص مدیریت سود با شاخص عدم تقارن اطلاعاتی را تایید نمی کنند و تنها مدیریت سود محاسبه شده بر اساس مدل کازنیک با شاخص Q توبین رابطه معنادار دارد.

این پژوهش ماکیاولیسم میان حسابداران ، حسابرسان ، پزشکان و مهندسین را موردبررسی می نماید. برای اندازه گیری ماکیاولیسم از پرسشنامه استفاده شده است. برای بررسی تطبیقی ماکیاولیسم میان چهار گروه مزبور از آزمون T و ANOVA استفاده شده است. هم چنین برای بررسی عوامل موثر بر ماکیاولیسم در حرفه حسابداری، از رگرسیون چندگانه نیز استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد میزان ماکیاولیسم در حرفه مهندسی، پزشکی و حسابداری متفاوت است. حرفه مهندسی بیشترین میزان گرایش به ماکیاولیسم را به خود اختصاص داده است و بعدازآن حرفه حسابداری و بعد نیز حرفه پزشکی. هم چنین یافته های پژوهش نشان می دهد که عوامل تاثیرگذار بر میزان ماکیاولیسم در حرفه حسابداری عبارت اند از جنسیت ، سابقه کار و شاغل بودن در بخش خصوصی. نتایج تحقیق می تواند این ادعا را که در حرفه پزشکی رعایت اخلاق بیشتر از سایر حرفه ها است ازلحاظ تئوریک تایید نماید.

با توجه به بحران های مالی در قرن بیستم و بیست و یکم ، سرمایه گذاران با مشاهده از دست دادن سرمایه های خود اعتماد خود را به سود و کیفیت آن تا حد زیادی ازدست داده اند. به همین دلیل محاسبه کیفیت سود امری ضروری به نظر می رسد. باوجود معیارهای متعدد ارزیابی عملکرد، مدیران بنگاه ها و سرمایه گذاران در تصمیمات سرمایه گذاری خود ، از سود در سطح گسترده تری جهت تخصیص مطلوب منابع به سرمایه گذاری ها استفاده می نمایند. بنابراین علاوه بر کمیت سود باید به کیفیت آن نیز توجه نمود. دارایی های ثابت مشهود و سرمایه گذاری های بلندمدت از عناصر اصلی گزارشگری مالی بوده و نشان دهنده وضعیت مالی واحد اقتصادی است. آن ها نقش مهمی را در انجام فعالیت های عملیاتی و نهایتا سودآوری بنگاه های اقتصادی ایفاء کرده و بدون وجود آن ها فعالیت های عملیاتی امکان پذیر نمی باشد. در این پژوهش تاثیر کیفیت سود بر سرمایه گذاری در دارایی های ثابت و سرمایه گذاری های بلندمدت از طریق کیفیت اقلام تعهدی و با استفاده از مدل ها و مبانی نظری چن در سال 2005 مورد ارزیابی قرارگرفته است. جامعه آماری پژوهش را 415 و حجم نمونه انتخاب شده را 123 شرکت ، از میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره موردمطالعه نیز سال های 1381 الی 1390 تشکیل داده است. در این فرآیند از آمار توصیفی و استنباطی، رگرسیون های چند متغیره ، ضریب همبستگی پیرسون ، آزمون های اف لیمر و هاسمن استفاده گردیده است. اطلاعات به وسیله پانل دیتاهای متوازن و به استفاده از نرم افزار اکسل 2010 گردآوری و به وسیله نرم افزار تحلیل آماری استاتا موردمحاسبه قرارگرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کیفیت سود دارای همبستگی منفی با دارایی های ثابت، سرمایه گذاری های بلندمدت و کل دارایی های شرکت های مذکور بوده و با کاهش کیفیت سود ، سرمایه گذاری های فوق افزایش یافته است.

در تحقیق حاضر تاثیر متغیرهای ساختار مالکیت که عبارت اند از: تمرکز مالکیت و مالکیت نهادی، بر کیفیت حسابرسی 90 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، طی دوره زمانی 1385 تا 1389 بررسی شده است. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و از بعد روش انجام کار از نوع تحقیقات علی پس رویدادی است. برای اندازه گیری کیفیت حسابرسی در این پژوهش از سه معیار اندازه، دوره تصدی و تخصص در صنعت موسسه حسابرسی استفاده شده است. در این تحقیق از مدل رگرسیون لجستیک با استفاده از داده های ترکیبی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این است که میزان تمرکز مالکیت و درصد سهام مالکان نهادی بر اندازه موسسه حسابرسی تاثیر معنی دار و منفی و بر تخصص در صنعت موسسه حسابرسی تاثیر معنی دار و مثبت دارد، درحالی که تمرکز مالکیت و مالکیت نهادی تاثیری معنی دار بر دوره تصدی موسسه حسابرسی ندارند.

هرچند دانسته ها در مورد روش تصمیم گیری استفاده کنندگان از صورت های مالی اندک است. اما به طور قطع می توان گفت بخشی از تصمیم گیری، به پیش بینی توانایی سودآوری آینده شرکت ها مربوط می شود. همچنین سودآوری به عنوان مبنایی برای ارزیابی کارایی مدیران شرکت ها مورداستفاده قرار می گیرد. این پژوهش، باهدف معرفی الگوریتم مناسب جهت پیش بینی سودآوری به تصمیم گیرندگان، با استفاده از 23 نسبت مالی برتر، به عنوان متغیر مستقل، به مقایسه توانمندی تکنیک های تجزیه و تحلیل درونی و مقایسه ای داده در الگوریتم ژنتیک غیرخطی در پیش بینی سودآوری آینده شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1371 تا 1391 پرداخته که طبق نتایج به دست آمده، نتایج نشان می دهد مدل الگوریتم ژنتیک غیرخطی مبتنی بر تجزیه و تحلیل درو نی داده ها با دقت 90. 04% دارای توانمندی بیشتری در پیش بینی سودآوری نسبت به مدل الگوریتم ژنتیک غیرخطی مبتنی بر تجزیه و تحلیل مقایسه ای داده ها با دقت 72. 85% می باشد.

هزینه های تحقیق و توسعه نه تنها محرک رشد کسب وکار و معیار توسعه یافتگی اند بلکه می توانند نقش بسزایی در افزایش سودآوری و ثروت سهامداران ایفاء نماید. اما در کشورهای درحال توسعه، ریسک عدم موفقیت سرمایه گذاری و نیز نگرانی از شکست به واسطه توان مالی پایین این کشورها، عاملی بازدارنده در تخصیص بودجه مناسب به این بخش است. از طرف دیگر فناوری های نوین میان رشته ای مانند ربات ها هرچند توانسته اند به شکلی توان افزا از پیشرفت های رشته های متعدد، جهت ارائه محصولات هوشمند استفاده نمایند؛ اما مطالعه مدل های تحقیق و توسعه در این حوزه ها، نشان از تعداد دفعات زیاد بازبینی ایده ها و درنتیجه هزینه زا، زمان بر بودن آن ها دارد، حال آنکه محیط های رقابتی نیازمند سرعت در پاسخگویی به تغییرات نیاز مشتریان اند. در این تحقیق هدف بهبود فرآیند تحقیق و توسعه از طریق گسترش مدلی یکپارچه با ساختاری منعطف است که بتواند دفعات بازبینی و نیز هزینه و زمان را در کل فرآیند کاهش دهد. از این رو تلاش گردید به موازات حذف مراحل غیر-ضروری طراحی و شبیه سازی، با ایجاد چتر وابستگی متقابل و اصلاح ساختار نیروی انسانی متناسب با آن، امکان انطباق هرچه بیشتر میان اجزاء طراحی شده در حوزه های مختلف میسر و تعداد ایده های آزمون شده نیز افزایش یابد. با انتخاب روش تحقیق تجربی (آزمایشگاهی) ، دو گروه نمونه با حجم 35 عدد ربات در هر دسته، یکی بر اساس تنها مدل یکپارچه موجود و دیگری مبتنی بر مدل پیشنهادی تحقیق ساخته شدند. درنهایت تحلیل یافته های با استفاده از نرم افزار Analyse-it نشان داد، نه تنها توسعه بر اساس هر دو مدل، با توجه به ضریب اسپیرمن از اعتبار قابل قبولی برخوردار است؛ بلکه آزمون مقایسه میانگین گروه ها ازلحاظ دفعات بازبینی، هزینه و زمان از طریق آماره Z ، تایید می نماید یکپارچگی و چابکی مدل پیشنهادی جهت فرآیند تحقیق و توسعه در مقایسه با مدل موجود مناسب تر است.